IJsland is geologisch gezien een erg jong land, het is tussen de 16 en 17 miljoen jaar oud, terwijl de aarde al zo’n 4,5 miljard jaar bestaat. Het is ontstaan door vulkaanuitbarstingen op de oceaanbodem. Het land ligt midden op de Midden-Atlantische rug, een scheidingsgebied van een aantal aardplaten die langzaam uit elkaar drijven, zo’n 2 cm per jaar.
Doordat deze platen uit elkaar drijven krijgt het onderliggende magma de kans naar de oppervlakte te komen en daar de ontstane scheuren op te vullen. Het land is dus hoofdzakelijk opgebouwd uit vulkanisch materiaal en gesteente.

Op IJsland zijn Romeinse munten gevonden, die kwamen uit het jaar 300. Daaruit blijkt dat zeevaarders uit Engeland het eiland hebben bezocht. Engeland was toen een Romeinse kolonie. Ze hadden het in die tijd over Thule, het noordelijkste eiland van de wereld. Het is niet bewezen dat met dit noordelijkste eiland IJsland wordt bedoeld, maar Thule was de eerste naam van IJsland en werd in de middeleeuwen gedurende enige jaren gebruikt.